რა პრობლემებს და შესაძლებლობებს ქმნის AI-ის წვდომა სამედიცინო მონაცემებზე და როგორ ხდება მათი გადაჭრა?

AI-ის წვდომა სამედიცინო ჩანაწერებზე: ეთიკა და პრაქტიკული ასპექტები

შესავალი
ხელოვნური ინტელექტის (AI) ინტეგრაცია ჯანდაცვაში მრავალი თვალსაზრისით რევოლუციურ შესაძლებლობებს ქმნის: დიაგნოსტიკის გაუმჯობესება, მკურნალობის გეგმის შემუშავება და პაციენტის მოვლის გაუმჯობესება. მიუხედავად ამ პოტენციალისა, AI-ის გამოყენება მნიშვნელოვან ეთიკურ და კონფიდენციალურობასთან დაკავშირებულ პრობლემებს აჩენს, განსაკუთრებით პირადი სამედიცინო ჩანაწერების ხელმისაწვდომობისა და გამოყენების შემთხვევაში. ამ სასწავლო მასალაში მიმოხილულია AI-ის სამედიცინო ჩანაწერებზე წვდომის ნებართვის შესახებ არგუმენტები, განხილულია როგორც შესაძლო სარგებელი, ასევე რისკები.

AI-ის წვდომის სარგებელი სამედიცინო ჩანაწერებზე
AI სისტემებს შეუძლიათ მონაცემთა დიდი ბაზების სწრაფი და ზუსტი ანალიზი, რაც ადამიანის მიერ ჩატარებული ანალიზისას გამორჩეულ ტენდენციებსა და კავშირებს აღმოჩენს. ეს შესაძლებლობა შეიძლება დაეხმაროს ახალი მკურნალობის შემუშავებას, დაავადებების ადრეულ დიაგნოსტიკას და პერსონალიზებული მედიცინის განვითარებას. მაგალითად, AI-ს შეუძლია, პაციენტის სამედიცინო ჩანაწერებიდან ამოიცნოს ისეთი დაავადებების, როგორიცაა კიბო ან გულის დაავადებები, ადრეული ნიშნები, რაც დროულ ჩარევასა და უკეთეს შედეგების მიღწევას შეუწყობს ხელს.

გარდა ამისა, AI-ის გამოყენება შეიძლება ადმინისტრაციული დავალებების ოპტიმიზაციისთვის, ადამიანის მიერ დაშვებული შეცდომების შემცირებისა და მედიცინის მუშაკების გათავისუფლებისთვის ადმინისტრაციული სამუშაოებისგან, რაც მათ მეტ დროს მისცემს მათ პაციენტებზე ზრუნვისთვის. ამან, ასევე, შეიძლება ჯანდაცვის სისტემის ხარჯების შემცირებასა და პაციენტის კმაყოფილების გაზრდას შეუწყოს ხელი.

კონფიდენციალურობა და უსაფრთხოების გამო  ღელვა
სარგებელთან ერთად, არსებობს მნიშვნელოვანი გამოწვევები სამედიცინო ჩანაწერების კონფიდენციალურობასა და უსაფრთხოებასთან დაკავშირებით. ერთ-ერთი ძირითადი შიში მონაცემთა გაჟონვის რისკია, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს ჯანმრთელობის შესახებ პირადი ინფორმაციის გამჟღავნება. ასეთმა ინციდენტებმა შესაძლოა გამოიწვიოს პირადი ინფორმაციის უკანონოდ დაუფლება, დისკრიმინაცია და სხვა ზიანი.

ასევე, მნიშვნელოვანია თანხმობის საკითხი. პაციენტებმა უნდა იცოდნენ, თუ როგორ იქნება გამოყენებული მათი მონაცემები და უნდა გამოთქვან მკაფიო თანხმობა. თუმცა, AI-ის გამოყენებასთან დაკავშირებული ინფორმირებული თანხმობის მიღება რთული ამოცანაა, რადგან AI სისტემები კომპლექსურია და მონაცემების გამოყენების შესაძლებლობას მომავალში და გაურკვეველ ვარიანტებს შეიცავს.

ეთიკური ასპექტები

AI-ის ეთიკური გამოყენება ჯანდაცვაში მოითხოვს საზოგადოებრივი სარგებლისა და პირადი კონფიდენციალურობის უფლების ბალანსს. ზოგიერთი ფიქრობს, რომ სიცოცხლის გადარჩენისა და ჯანდაცვის გაუმჯობესების შესაძლებლობა ამართლებს პირადი სამედიცინო ჩანაწერების გამოყენებას AI-ის მიერ, თუნდაც ეს ზოგიერთ შემთხვევაში კონფიდენციალურობის კომპრომისით მოხდეს. სხვები მიიჩნევენ, რომ პირადი უფლებები კონფიდენციალურობისა და ავტონომიის საკითხებში არ უნდა დაირღვეს, მიუხედავად შესაძლო სარგებლისა.

გარდა ამისა, მნიშვნელოვანია სამართლიანობა და წვდომა. AI ტექნოლოგიები სამართლიანად უნდა გამოიყენებოდეს და არ უნდა გააღრმაოს არსებული უთანასწორობა ჯანდაცვაში. მნიშვნელოვანია გათვალისწინებული იყოს ალგორითმების მიკერძოება, ასევე, გარანტია, რომ AI-სგან ყველა პაციენტური ჯგუფი თანაბრად იღებს სარგებელს.

რეგულირება და ზედამხედველობის მექანიზმები

AI-ის გამოყენებით ჯანდაცვაში წარმოქმნილი რისკების შესამცირებლად აუცილებელია ძლიერი რეგულირება და ზედამხედველობის მექანიზმები. ეს მოიცავს მონაცემთა დაცვის კანონების გამკაცრებას, AI სისტემების გამჭვირვალობის უზრუნველყოფასა და მონაცემთა არასწორი გამოყენებისათვის პასუხისმგებლობის დაწესებას. დამოუკიდებელი ორგანოები შეიძლება აკონტროლებდნენ AI-ის გამოყენებას ჯანდაცვაში, რაც უზრუნველყოფს პაციენტის მონაცემების ეთიკურ და უსაფრთხო გამოყენებას.

ქეისების კვლევები და მაგალითები

1. მონაცემთა გაჟონვა ჯანდაცვაში: ისტორიული მაგალითები, როგორიცაა 2015 წლის Anthem-ის მონაცემთა გაჟონვა, როდესაც 80 მილიონზე მეტი ადამიანის პირადი ინფორმაცია გახდა ხელმისაწვდომი, აჩვენებს მონაცემთა დაცვის ზომების მნიშვნელობას.
2. AI ადრეულ დიაგნოსტიკაში: Google-ის DeepMind-ის მსგავსმა AI სისტემებმა აჩვენა, რომ AI-ს შეუძლია რევოლუცია მოახდინოს ადრეულ დიაგნოსტიკაში. DeepMind-მა შეძლო 50-ზე მეტი თვალის დაავადების გამოვლენა მაღალი სიზუსტით, რაც აჩვენებს, თუ როგორ შეუძლია AI-ს სამედიცინო ჩანაწერებზე წვდომას მნიშვნელოვანი სარგებლის მოტანა.

დასკვნა
AI-ის წვდომის საკითხი სამედიცინო ჩანაწერებზე რთული დისკუსიის საგანია, რომელიც მოიცავს მნიშვნელოვან სარგებელსა და მნიშვნელოვან ეთიკურ და კონფიდენციალურობის საკითხებს. AI-ის განვითარების პროცესში მნიშვნელოვანია ყველა დაინტერესებული მხარე ერთად მუშაობდეს ისეთი ჩარჩოების შესაქმნელად, რომლებიც დაიცავს ინდივიდუალური კონფიდენციალურობის უფლებებს და, ამავდროულად, გამოიყენებს AI-ის შესაძლებლობებს ჯანდაცვის გაუმჯობესებისთვის.

კითხვები დასაფიქრებლად 

1. როგორ შეუძლიათ ჯანდაცვის ორგანიზაციებს უზრუნველყონ, რომ პაციენტების ინფორმირებული თანხმობა ნამდვილად ინფორმირებული და სრულყოფილი იყოს AI-ისა და მათი სამედიცინო ჩანაწერების გამოყენების საკითხში?
2. რა ნაბიჯები შეიძლება გადაიდგას მონაცემთა გაჟონვის რისკის შესამცირებლად, თანაც ისე, რომ AI-სთვის საჭირო მონაცემების წვდომა არ შეიზღუდოს ჯანდაცვის გაუმჯობესების მიზნით?

წყარო
Gallegos, D. (2024). “Should AI Have Access to Your Medical Records? What if It Can Save Many Lives?” The Wall Street Journal