ყველა ბიზნესი განიცდის ცხოვრების ციკლს, დაწყებული სტარტაპიდან ზრდისა და სიმწიფის ფაზამდე, საბოლოოდ კი უკუსვლის, ან დაცემის ეტაპამდე. მიუხედავად იმისა, რომ არც ერთ ლიდერს არ სურს კომპანიის დაცემა, მათ უნდა გაიაზრონ ბიზნესის დაბერების პროცესი და მართონ კომპანია მისი „ასაკის“ შესაბამისად
კომპანიების “ასაკთან” შეგუება: როგორ შეუძლიათ კომპანიებს წარმატებით მართონ ბიზნესის ციკლი?
ყველა ბიზნესი განიცდის ცხოვრების ციკლს, დაწყებული სტარტაპიდან ზრდისა და სიმწიფის ფაზამდე, საბოლოოდ კი უკუსვლის, ან დაცემის ეტაპამდე. მიუხედავად იმისა, რომ არც ერთ ლიდერს არ სურს კომპანიის დაცემა, მათ უნდა გაიაზრონ ბიზნესის დაბერების პროცესი და მართონ კომპანია მისი „ასაკის“ შესაბამისად. არსებობს რამდენიმე ფაქტორი, რომლებიც კომპანიებს აიძულებს დაბერებასთან ბრძოლას – ხანდახან წარმატებითაც. ზოგი ფსიქოლოგიურია: კომპანიის შემცირება, როგორც წესი, მარცხად აღიქმება, მაშინ როცა ზრდა წარმატებად ითვლება. სხვა მიზეზები კი მენეჯმენტის სტიმულებზეა დამოკიდებული, სადაც მენეჯერებს შეუძლიათ რისკიანი ნაბიჯები გადადგან სხვა ადამიანების ფულით.
განახლება, გადაკეთება და გარდასახვა
სანამ კომპანია ისეთ ეტაპამდე მივა, სადაც ის უნდა შეეგუოს სიმწიფეს ან უკუსვლას, ის შესაძლოა ეცადოს დაბერებასთან ბრძოლას. ეს სამი გზით შეიძლება გაკეთდეს: განახლება, როდესაც კომპანია ცდილობს არსებული ბიზნესის აღდგენას ზრდის მიმართულებით; გადაკეთება, როდესაც კომპანია აფართოებს ახალ ბაზრებსა და პროდუქტებს; და გარდასახვა, როდესაც ბიზნესი მთლიანად იცვლება, რათა თავიდან დაიწყოს განვითარების ციკლი.
განახლების დროს კომპანია ასრულებს სხვადასხვა ქმედებას — კოსმეტიკურით დაწყებული, უფრო ტაქტიკურად დაგეგმილ ცვლილებებამდე. ეს შეიძლება მოიცავდეს კომპანიის სახელის შეცვლას, როგორიცაა “Boston Chicken”-ის “Boston Market”-ად გადაკეთება, რათა პროდუქციის მრავალფეროვნებაზე გაკეთდეს აქცენტი. ეს შეიძლება მოიცავდეს რებრენდინგს, როგორც ეს მოხდა „Philip Morris“-ისთვის “Altria”-ს დარქმევის შემთხვევაში. ასეთი ტიპის ცვლილებები ხელს უწყობს კომპანიის დაბერების ნიშნების გადალახვას და მისთვის ახალი სიცოცხლის მიცემას.
გადაკეთების შემთხვევაში კომპანიას სჭირდება მეტი ცვლილება და ინვესტიცია, მაგრამ მისი წარმატების შემთხვევაში შედეგებიც უფრო პოზიტიურია. მაგალითები მოიცავს პროდუქციისა და სერვისების გაფართოებას ახალ გეოგრაფიულ ბაზრებზე ან ბიზნესმოდელების ცვლილებას. მაგალითად, “New York Times”-მა წარმატებით შეასრულა ციფრული შეთავაზებების გაფართოება, ხოლო “Adobe”-მ შეცვალა მოდელი, გადავიდა სუბსკრიპციის მოდელზე, რაც ზრდის საშუალებას აძლევს.
გარდასახვის დროს კომპანია მთლიანად ცვლის საკუთარ ბიზნესს და შეიძლება სრულიად განსხვავებულ სფეროში გადაინაცვლოს. მაგალითად, “IBM”-მა და “Apple”-მა მოახერხეს ბიზნესის გარდასახვა და ახალი წარმატებების მიღწევა. IBM გადაიქცა ტექნოლოგიური სერვისებისა და კვლევით კომპანიად, ხოლო “Apple”-მა შეძლო დაბრუნება მსოფლიო ბაზარზე iPhone-ის წარმატების საფუძველზე.
მიღების სტრატეგია
თუ კომპანიის განახლების, გადაკეთების ან გარდასახვის მცდელობები არ გამოიღებს მნიშვნელოვან შედეგებს, კომპანიამ უნდა მიიღოს ის ფაქტი, რომ ის სიმწიფის ან უკუსვლის ფაზაში გადავიდა. ამ ეტაპზე კომპანიის მენეჯმენტმა უნდა გაიაზროს, რომ კომპანია ასაკთან შესაბამისად იმართება და გადართოს ინვესტიციების, ფინანსირებისა და დივიდენდების სტრატეგიები დაბერების ეტაპის შესაბამისად.
აღიარების გზამკვლევი
კომპანიის სიმწიფის ან უკუსვლის ფაზაში მართვის სტრატეგია უნდა დაიწყოს ასაკის აღიარებით და წარმატების ახალი განსაზღვრებით. მენეჯმენტი უნდა შეიცვალოს და მოერგოს ახალ რეალობას, სადაც მიზნები უფრო მოკრძალებული და ზრდის ნაცვლად გადარჩენის სტრატეგიებზე იქნება ორიენტირებული.
მთავარი ნაბიჯები მოიცავს:
- პასუხისმგებლიანი ნარატივი: კომპანიის მენეჯმენტმა უნდა შექმნას ნარატივი, რომელიც ასახავს კომპანიის ასაკსა და მდგომარეობას.
- ინვესტიციების პოლიტიკის თანმიმდევრობა: ასაკოვან კომპანიებს უნდა ჰქონდეთ მათი ასაკის შესაბამისი ინვესტიციების სტრატეგიები და უნდა მოერიდონ ახალი, მასშტაბური ინვესტიციების განხორციელებას.
- ფინანსირება და დივიდენდები: კომპანიის ასაკის შესაბამისად, კომპანიამ უნდა გაზარდოს ვალდებულებები და გაიღოს უფრო მეტი დივიდენდები, რადგანაც ზრდა და ახალი შესაძლებლობები შეუმცირდა.
- ინვესტორების მოლოდინების მართვა: კომპანიებს, რომლებიც იაზრებენ და აღიარებენ საკუთარ ასაკს, სჭირდებათ ინვესტორები, რომლებიც აღიარებენ და იზიარებენ ამ ნარატივს.
კომპანიებისთვის აღიარების ნაბიჯი, ასაკის შესაბამისად მართვა შეიძლება რთული იყოს, მაგრამ ეს საშუალებას იძლევა, რომ მართვა უფრო მარტივი და ეფექტიანი გახდეს.
წყარო: MIT Sloan Management Review
