ლიდერებისთვის კომპეტენციის ზღვარის ცოდნა კრიტიკული ფაქტორია წარმატების მისაღწევად. ზედმეტად თავდაჯერებულმა გადაწყვეტილებებმა შეიძლება კომპანიისთვის სერიოზული რისკი შექმნას. ეს ქეისი იკვლევს, როგორ უნდა იხელმძღვანელონ ლიდერებმა თავიანთი ცოდნის ზღვრის სწორად შეფასებით და ექსპერტიზის სწორად გამოყენებით.
კომპეტენტური ლიდერები და ექსპერტიზის საზღვრების ცოდნა
ლიდერობის წარმატებასა და წარუმატებლობას შორის ზღვარი ხშირად დამოკიდებულია იმაზე, რამდენად ზუსტად შეუძლია ლიდერს შეაფასოს საკუთარი ცოდნის მასშტაბი და — უფრო მნიშვნელოვანი — ის, რაც არ იცის. მართვის სფეროში, რომელშიც ხშირად ხდება კომპლექსური და მაღალი რისკის მქონე გადაწყვეტილებების მიღება, ცოდნის ზღვრის გადაჭარბებამ შეიძლება სერიოზული შეცდომები გამოიწვიოს.
კვლევა, რომელიც 36,000 ფრანგულ კომპანიაზე ჩატარდა 1990-იან წლებში, აჩვენებს, რომ მეწარმეები, რომლებიც ახალ სფეროებში შედიან, ხშირად ზედმეტად თავდაჯერებულები არიან, რაც მათ გაყიდვების ზრდასა და დასაქმების მაჩვენებლებში სერიოზულ პრობლემებს უქმნის. ერთ–ერთი მაგალითი შეიძლება იყოს CEO, რომელმაც მომხმარებლების პროდუქტების ბაზარზე წარმატების შემდეგ ახალი ტექნოლოგიების სფეროში ჩადოს ინვესტიციები, თუმცა არასწორად შეაფასოს პროგრამული უზრუნველყოფის სირთულეები, რის გამოც კომპანიის ღირებულება შეიძლება დაეცეს.
უორენ ბაფეტის ცნობილი ციტატაა: „იცოდე შენი კომპეტენციის საზღვრები და არ გადალახო ისინი. ამ საზღვრის ზომა უმნიშვნელოა, მთავარია მისი ზუსტი ცოდნა“. თუმცა, ეს ცოდნა ადვილი მისაღწევი არ არის, და კვლევა აჩვენებს, რომ ექსპერტად თავის გრძნობა ხშირად უფრო ფართო საზღვრების განსაზღვრას განაპირობებს, ვიდრე რეალური ცოდნა.
ზედმეტი თავდაჯერებულობა და მავნე თვითაღქმის ექსპერტიზა
ჩვენი კვლევით გამოვლინდა, რომ ადამიანები, რომლებიც თავს ექსპერტებად თვლიან, ხშირად იმაზე მეტად აფასებენ თავიანთ შესაძლებლობებს, ვიდრე ეს სინამდვილეშია. ერთ–ერთ ექსპერიმენტში, ვთხოვეთ მონაწილეებს შეეფასებინათ თავიანთი ფინანსური ცოდნა. ჩვენ სპეციალურად ჩავამატეთ ტერმინები, რომლებიც რეალურად არ არსებობენ, მაგალითად „წლიური კრედიტი“. გამაოგნებელია, რომ 91%-მა უპასუხა, რომ იცოდნენ მინიმუმ ერთი ასეთი არარსებული ტერმინი, ხოლო 60%-მა აღნიშნა, რომ იცოდა ყველა სამი ტერმინის შესახებ.
ეს შედეგები აჩვენებს, რომ თვითაღქმის ექსპერტიზა ხშირად არ შეესაბამება რეალურ ცოდნას. ადამიანები, რომლებიც თავს ექსპერტებად თვლიან, უფრო მეტად მიდრეკილნი არიან იმაზე ილაპარაკონ, რაც არ იციან. ამას ხელი უწყობს გარე ფაქტორებიც, როგორიცაა თანატოლების ცოდნის დონე, განათლების პრესტიჟი და სიტუაციური გარემოებები.
რეალური ექსპერტიზის მნიშვნელობა
დარწმუნებულობა მნიშვნელოვანია, თუმცა ის უნდა შეესაბამებოდეს რეალობას. კვლევამ აჩვენა, რომ რეალური ექსპერტიზა — ცოდნისა და გამოცდილების საფუძველზე — არამხოლოდ ზრდის კომპეტენციას, არამედ აუმჯობესებს შესაძლებლობას ზუსტად განსაზღვროს ამ კომპეტენციის საზღვრები.
მაგალითად, როდესაც მედიცინის პროფესიონალებს ვკითხეთ რეალურ და გამოგონილ სამედიცინო ტერმინებზე მათი ცოდნის შესახებ, პრაქტიკოსმა ექიმებმა ბევრად ნაკლები მცდარი პასუხი მისცეს, ვიდრე სამედიცინო სტუდენტებმა. პროფესორები ფსიქოლოგიაში ასევე ნაკლებად გამოირჩეოდნენ „ფსევდო–ფსიქოლოგიური“ ტერმინების შეცდომაში.
თუმცა, აქ უნდა აღინიშნოს, რომ რეალური ექსპერტიზა, მიუხედავად მისი სიძლიერისა, ბოლომდე ვერ იცავს ადამიანს შეცდომებისგან. ექსპერტებიც კი ხანდახან ვერ აცნობიერებენ, რომ გარკვეული საკითხები მათ კომპეტენციის ფარგლებს სცილდება.
როგორ უნდა ამოვიცნოთ ექსპერტიზა სხვებში
თვითონ ექსპერტი ვერც ერთ სფეროში ვერ იქნება, ამიტომ ლიდერები უნდა იყვნენ ფრთხილად, რომ მათ გარშემო სწორი ექსპერტები შეარჩიონ. როგორც ენდრიუ კარნეგი აღნიშნავდა: „იმდენი სიბრძნე მეყოფოდა, რომ ჩემს სამსახურში მყოლოდა ადამიანები, რომლებიც ჩემზე უკეთ იცოდნენ საქმე“. თუმცა, ექსპერტების შერჩევა საკმაოდ რთულია.
მაგალითად, თუ კომიტეტში ზიხართ და კანდიდატებს შორის არჩევანი უნდა გააკეთოთ, ერთ–ერთს შეიძლება ჰქონდეს დიდი თავდაჯერებულობა და გამართულად ილაპარაკოს თავის წარმატებებზე, ხოლო მეორე, რომელიც ასევე თანაბრად კვალიფიციურია, შეიძლება უფრო მშვიდი იყოს და ფიქრი დასჭირდეს პასუხამდე. ბევრ ჩვენგანს შეიძლება თავდაჯერებული კანდიდატი უფრო კომპეტენტურად მოეჩვენოს, თუმცა რეალობა ის არის, რომ თავდაჯერებულობა ხშირად არ ასახავს რეალურ ცოდნას.
აქედან გამომდინარე, უმჯობესია ფოკუსი გაკეთდეს იმაზე, რაც ადამიანმა გააკეთა, ვიდრე იმაზე, რასაც ამბობს. მტკიცებულება იმისა, რომ კანდიდატი წარმატებულია კონკრეტულ სფეროში, გაცილებით მეტს იტყვის, ვიდრე თავდაჯერებული რიტორიკა.
რეკომენდაციები: როგორ გავზარდოთ მართვის კომპეტენცია
ლიდერობის სფეროში წარმატების მისაღწევად, აუცილებელია, რომ როგორც საკუთარი კომპეტენციის, ასევე გარშემომყოფთა ექსპერტიზა სწორად შეფასდეს, ამისთვის საჭირო იქნება შემდეგი ნაბიჯები:
- იყავით სკეპტიკურად განწყობილი საკუთარ თავდაჯერებულობაზე: მიუხედავად იმისა, რომ თავდაჯერებულობა მნიშვნელოვანია, ის არ უნდა იყოს ერთადერთი კრიტერიუმი გადაწყვეტილებების მიღებისას. შეამოწმეთ თქვენი და სხვათა ექსპერტიზა.
- დეტალურად შეისწავლეთ წარსული გამოცდილება: ნამდვილი ექსპერტიზის ამოცნობისთვის ყურადღება მიაქციეთ რეალურ შედეგებს და წარმატებულ მიღწევებს.
- განაგრძეთ საკუთარი კომპეტენციის საზღვრების შეფასება: რეგულარულად იკითხეთ საკუთარი შესაძლებლობების შესახებ და ეჭვქვეშ დააყენეთ თქვენი არსებული ცოდნა.
- არ შეგეშინდეთ გამოძიების პროცესში დროის დაკარგვის: როდესაც მიიღებთ გადაწყვეტილებას, დაფიქრდით, განიხილეთ შესაძლო ვარიანტები და გამოიძიეთ დეტალები.
ამ სტრატეგიების გამოყენება დაგეხმარებათ მართვის სფეროში გრძელვადიან წარმატებას მიაღწიოთ და თავიდან აიცილოთ გადაჭარბებული თავდაჯერებულობისგან გამოწვეული შეცდომები.
წყარო: Harvard Business Review, 2024
