კომპანიებისთვის სოციალური ზემოქმედების შეფასება რთულია, რადგან იგი მოიცავს ფინანსურ და არაფინანსურ შედეგებს. სოციალური ზემოქმედების გაზომვის გაუმჯობესებული გზა მოიცავს მომხმარებელთა უკუკავშირს და მათი შეფასებების გათვალისწინებას. Bayer-ის მაგალითზე, ფერმერების მიერ გაზომილი შედეგების მეშვეობით კომპანიის პროგრამების ეფექტურობა გაიზარდა და მათი სოციალური ზემოქმედება უფრო ზუსტად შეფასდა.

სოციალური ზემოქმედების გაზომვის გაუმჯობესების გზა

მსოფლიოს გარშემო მრავალი დიდი კომპანია აქვეყნებს მდგრადობის ანგარიშებს, რომელშიც გარემოსდაცვითი და სოციალური ზემოქმედების შესახებ ინფორმაციაა წარმოდგენილი. სოციალური ზემოქმედების (ESG-ის “S” ნაწილი) გაზომვა საკმაოდ რთულია, რადგან არ არსებობს ისეთი უნივერსალური გაზომვის ერთეული, როგორიც ფინანსურ აღრიცხვაშია. მაგალითად, გარემოსდაცვითი ანგარიშები ხშირად იყენებენ ობიექტურ ერთეულებს, როგორიცაა CO2-ის გამონაბოლქვი კილოგრამებში, მაგრამ სოციალური ზემოქმედების გაზომვა მოითხოვს განსხვავებულ მიდგომას. აუცილებელია, რომ კომპანიებმა სრულად აღრიცხონ როგორც პოზიტიური, ისე ნეგატიური ზემოქმედება მათი კლიენტების, თანამშრომლების, მომწოდებლებისა და თემებისთვის.

გამოწვევა
სოციალური ზემოქმედების სრულფასოვნად შეფასება რთულია, რადგან იგი მოიცავს მრავალ სხვადასხვა შედეგს, რომლებიც შეიძლება იყოს როგორც ფინანსური, ასევე არაფინანსური. მაგალითისთვის, მიკროფინანსის მოდელი თავდაპირველად აღიქმებოდა როგორც საშუალება ღარიბი ადამიანების დახმარებისა და კრედიტის ხელმისაწვდომობის გაზრდით. თუმცა, მოგვიანებით აღმოჩნდა, რომ ზოგიერთ შემთხვევაში, მაღალი პროცენტის გამო, მსესხებლებმა დაკარგეს სახლები და ემოციური სტრესის ქვეშ აღმოჩნდნენ. შესაბამისად, მიკროფინანსის შედეგად მიღებული სოციალური ზემოქმედება არ იყო სრულად შეფასებული, რადგან ფოკუსირება მხოლოდ ფინანსურ მაჩვენებლებზე იყო გაკეთებული.

შესაძლო გამოსავალი: მომხმარებელთა მიერ მოხსენებული შედეგები
სოციალური ზემოქმედების შეფასების უკეთესი გზა შეიძლება იყოს იმ ადამიანების მიერ შედეგების შეფასება, რომელთაც ეს გავლენა შეეხოთ. ამის მაგალითია ჯანდაცვის სფეროში დანერგილი “პაციენტთა მიერ მოხსენებული შედეგების” (Patient Reported Outcome Measures – PROMs) მეთოდი, რომლის საშუალებითაც პაციენტები უშუალოდ აფასებენ მკურნალობის შედეგებს.

PROM-ის მოდელის მაგალითი მიუთითებს, რომ მნიშვნელოვანია პირდაპირი უკუკავშირი იმ ადამიანებისგან, ვისაც სოციალური პროგრამები ეხება. ამგვარი მიდგომა შესაძლებელია გამოყენებულ იქნას სხვა სექტორებშიც, რათა გაიგონ, თუ რამდენად გააუმჯობესა პროგრამამ ბენეფიციარების ცხოვრების ხარისხი.

შემთხვევის მაგალითი: Bayer-ის სასოფლო მეურნეობის პროგრამა
გერმანული კომპანიის, Bayer-ის, სასოფლო მეურნეობის დეპარტამენტი ახორციელებს მსგავს მიდგომას, რათა შეაფასოს მათი პროექტების სოციალური ზემოქმედება მცირე მეურნეობების ფერმერებზე. მათ შექმნეს “ფერმერების მიერ მოხსენებული შედეგების” (Farmer Reported Outcome Measures – FROMs) სისტემა, რომლის მეშვეობითაც მათ შეუძლიათ პირდაპირი უკუკავშირის მიღება ფერმერებისგან და მათი ცხოვრების ხარისხის ცვლილებების შეფასება. მაგალითად, ერთ-ერთი პროექტი, Better Life Farming (BLF), მიზნად ისახავს მცირე ფერმერების პროდუქტიულობისა და შემოსავლების ზრდას, აგრეთვე ცხოვრების პირობების გაუმჯობესებას.

BLF პროგრამის ფარგლებში ჩატარებულმა გამოკითხვებმა აჩვენა, რომ ფერმერების 90%-ზე მეტმა აღნიშნა პროდუქტიულობისა და შემოსავლების ზრდა, ხოლო 87%-მა აღნიშნა ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესება. ეს მონაცემები აჩვენებს, რომ სოციალურ პროგრამებს აქვთ ძლიერი ზემოქმედება, რომელსაც ამგვარი გამოკითხვების გარეშე ვერ აღრიცხავდნენ.

დასკვნა
სოციალური ზემოქმედების შეფასებისას მნიშვნელოვანია, რომ კომპანიებმა და ორგანიზაციებმა გამოიყენონ მსგავსი მეთოდები, როგორიც არის მომხმარებელთა ან ბენეფიციარების მიერ მოხსენებული შედეგების გაზომვა. ეს შესაძლებლობას მისცემს ორგანიზაციებს, არამარტო ფინანსური შედეგების აღრიცხვის, არამედ სოციალური შედეგების სრული სურათის მიღების, რაც გრძელვადიან პერსპექტივაში გააუმჯობესებს პროგრამების ეფექტურობასა და მდგრადობას.

Bayer-ის მაგალითი აჩვენებს, რომ სოციალური ზემოქმედების შეფასების პროცესი შეიძლება იყოს მკაცრი და ობიექტური, რაც კომპანიებს დაეხმარება უკეთესად გააცნობიერონ, თუ როგორ ახდენენ ისინი გავლენას მათ მიერ მხარდაჭერილ ადამიანებსა და თემებზე.

წყარო: European Business Review – September/October 2024