ინტერნეტის რეგულაციების გამკაცრებას აზიაში, განსაკუთრებით ჩინეთში, მნიშვნელოვანი გავლენა აქვს გლობალურ ციფრულ ბატალიებზე. ეს ქეისი მიმოიხილავს, როგორ უპირისპირდებიან ამერიკული და ჩინური კომპანიები ციფრულ ბაზარზე რეგულაციების ფონზე და როგორ ცდილობენ მსოფლიო ლიდერები ციფრული სუვერენიტეტის დამყარებას.
ციფრული ეკონომიკისა და ხელოვნური ინტელექტის (AI) ბუმთან ერთად, აზიის რეგიონში ინტერნეტის კონტროლი სულ უფრო მნიშვნელოვანი ხდება. ციფრულ სივრცეში კონტროლის მოპოვებისკენ შეჯიბრი შედარებით ახალ, თუმცა აგრესიულ ეტაპზე გადავიდა. შეერთებული შტატები და ჩინეთი ერთმანეთს ეჯიბრებიან ციფრული ინფრასტრუქტურის — მონაცემთა ცენტრების, წყალქვეშა კაბელებისა და საკომუნიკაციო ქსელების — გაძლიერებისთვის. ეს ინფრასტრუქტურა წარმოადგენს ინტერნეტის ფიზიკურ საფუძველს და მისი კონტროლი კრიტიკული მნიშვნელობისაა, როგორც კომერციული, ისე უსაფრთხოების საკითხებისთვის.
თუ მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ ამერიკა ლიდერობდა გლობალური საკომუნიკაციო ქსელების მშენებლობაში, ახლა ჩინეთი აგრძელებს სწრაფი ტემპებით ციფრული ინფრასტრუქტურის შექმნას, რაც ქვეყანას უფრო დამოუკიდებელს ხდის ამ სფეროში. ორი ქვეყნის ეკონომიკური და ტექნოლოგიური ბრძოლა აზიის სხვადასხვა რეგიონში უკვე თვალსაჩინო გახდა და რეგიონული უსაფრთხოებისთვის ახალი გამოწვევები შექმნა.
ციფრული ინფრასტრუქტურის ტაქტიკური მნიშვნელობა
მონაცემთა ცენტრებზე, წყალქვეშა კაბელებსა და ინტერნეტის საკვანძო პუნქტებზე (IXP) კონტროლი კრიტიკულად მნიშვნელოვანია, რადგან ეს ინფრასტრუქტურა ციფრული სამყაროს ძირითადი არქიტექტურაა. ამ კომპონენტების გავლით ხდება ინტერნეტ ტრაფიკის გადაცემა და მონაცემთა შენახვა, რაც საშუალებას აძლევს სხვადასხვა ქვეყანას, ციფრული ეკონომიკის სწრაფი განვითარება უზრუნველყონ. თუმცა, ამავე დროს, ციფრული ინფრასტრუქტურა სერიოზული უსაფრთხოების რისკებს ქმნის, რადგან მისი კონტროლი შეუძლია როგორც მონაცემთა წვდომას, ისე შპიონაჟს.
ინტერნეტის საკვანძო პუნქტები (IXP) წარმოადგენს ქსელურ ინფრასტრუქტურას, რომელშიც ინტერნეტ კომპანიები ტრაფიკის გადამისამართებას უზრუნველყოფენ, რითაც შესაძლებელია ტრაფიკის გადაცემის ხარჯების შემცირება და ციფრული მონაცემების ეფექტიანად მართვა. ამ საკვანძო პუნქტებზე, მონაცემთა ცენტრებსა და წყალქვეშა კაბელებზე კონტროლის დამყარება იძლევა საშუალებას, რომ მთავრობები და კომპანიები ჩაერთონ მონაცემების ჩარევაში და, შესაძლოა, მონაცემთა გადამისამართებასა და დაკონტროლებაშიც.
კონკურენცია ჯოჰორის მაგალითზე
ჯოჰორი, მალაიზიის ინდუსტრიული რეგიონი, რომელიც სინგაპურის საზღვრიდან 15 კმ–ში მდებარეობს, ციფრული ომის ეპიცენტრია. ამ რეგიონში წარმოდგენილია როგორც ამერიკული, ისე ჩინური მონაცემთა ცენტრები. მაგალითად, Equinix-ის ამერიკული მონაცემთა ცენტრი და GDS-ის ჩინური მონაცემთა ცენტრი, რომელიც ჩინური ტექნოლოგიური გიგანტების, Alibaba-სა და Tencent-ის ძირითადი მიმწოდებელია, აქ ერთობლივად ფუნქციონირებენ. ეს ორი ინფრასტრუქტურული ქსელი პირდაპირ აჩვენებს, როგორ ეჯიბრებიან ამერიკა და ჩინეთი ერთმანეთს ციფრული გავლენის გაძლიერებისთვის.
ამ შეჯიბრის მთავარი ასპექტი ისაა, რომ აზიის სხვადასხვა რეგიონში ციფრული ინფრასტრუქტურის გაკონტროლების დონე განსხვავებულია. მაგალითად, ჩინური კომპანიები მთლიანად აკონტროლებენ ღრუბლოვან სერვისებს ტაილანდსა და ფილიპინებში, მაშინ როცა ავსტრალია, ინდოეთი და სამხრეთ კორეა უფრო მეტად ამერიკული სისტემებით სარგებლობენ. 2023 წელს ოქსფორდის ინტერნეტ ინსტიტუტის კვლევამ აჩვენა, რომ 12 აზიური ქვეყნიდან 7-ში უმრავლესობა მონაცემთა ღრუბლოვანი სერვისებისა ჩინური კომპანიების კონტროლქვეშ იყო.
მონაცემთა ცენტრების სწრაფი ზრდა და მისი რისკები
ჩინური ტექნოლოგიური კომპანიები, როგორებიცაა Alibaba და Tencent, აქტიურად აფართოებენ მონაცემთა ცენტრების ქსელს აზიის მასშტაბით. 2021 წლიდან მოყოლებული, აზიაში 500-ზე მეტი საშუალო და დიდი მონაცემთა ცენტრი გაიხსნა, და კიდევ 270 ახალი ცენტრი დაგეგმილია 2024 წელს. პროგნოზების მიხედვით, მონაცემთა ცენტრების სერვერზე ხარჯები წელს 39%-ით გაიზრდება, რაც ციფრული ინფრასტრუქტურის განვითარების სწრაფ ტემპებზე მიუთითებს. ეს მოთხოვნა კიდევ უფრო გაძლიერდება, რადგან ხელოვნური ინტელექტის ახალი აპლიკაციები საჭიროებენ მონაცემთა დიდ რაოდენობასა და, შესაბამისად, მეტი გამოთვლითი სიმძლავრის ქონას.
კომერციული და უსაფრთხოების ინტერესების თანაარსებობა
მონაცემთა კომერციული გამოყენება უსაფრთხოების საკითხებთან მჭიდრო კავშირშია. ჩინეთის ეკონომიკის განვითარების სტრატეგია მოიცავს ციფრული ინფრასტრუქტურის განვითარების გეგმას, რაც “ციფრული აბრეშუმის გზის” ფარგლებში ხორციელდება და მიზნად ისახავს ციფრული ინფრასტრუქტურის გაფართოებასა და მონაცემთა მართვის ნორმების შეცვლას პარტნიორ ქვეყნებში. ჩინური კომპანიები, რომლებიც სარგებლობენ მთავრობის მხარდაჭერით, ხშირად სთავაზობენ იაფფასიან სერვისებსა და ტელეკომუნიკაციურ აღჭურვილობას, რაც კონკურენტული უპირატესობის მოპოვებას ამარტივებს. მაგალითად, Huawei არის ცნობილი აგრესიული მარკეტინგული ტაქტიკებით, რომლებიც მიზნად ისახავენ მომხმარებლების მოზიდვას.
ამერიკამ თავის მხრივ აქტიურად დაიწყო ღონისძიებების გატარება ჩინეთის ციფრული გავლენის შესაჩერებლად. მაღალი ტექნოლოგიის ჩიპების შემოტანის შეზღუდვები, წყალქვეშა კაბელების პროექტების გადამისამართება მეგობრულ ქვეყნებში და ჩინური კომპანიების მონაწილეობაზე აკრძალვები ცხადჰყოფს, რომ ამერიკა აქტიურად ებრძვის ჩინეთის ციფრულ გაფართოებას. მაგალითად, 2022 წელს ამერიკამ, სანქციებისა და გრანტების გამოყენებით, აიძულა HMN Tech, რომელიც Huawei-ის სპინ–ოფია, დაეტოვებინა დიდი საკაბელო ქსელის მართვა, რომელიც სამხრეთ–აღმოსავლეთ აზიას ევროპასთან აკავშირებდა.
რეგიონალური ციფრული მმართველობის ჩამოყალიბება და ქვეყნის უსაფრთხოება
ჩინეთის “ციფრული სუვერენიტეტის” კონცეფცია, რომელიც “სარტყლისა და გზის ინიციატივის” ფარგლებში განვითარდა, მოიცავს მონაცემთა ლოკალიზაციის კანონების შემოღებას. ეს კანონები ითვალისწინებს, რომ ჩინეთში შექმნილი მონაცემები უნდა ინახებოდეს ქვეყნის შიგნით, რაც ეხმარება ჩინეთს უცხოელ კომპანიებზე გავლენის გაძლიერებაში და ხელს უშლის მონაცემთა გადაცემას უცხო ქვეყნებში. მაგალითად, Apple-სა და Tesla-ს მსგავსი კომპანიები იძულებულნი არიან დაიცვან ეს კანონები და გამოიყენონ ადგილობრივი მონაცემთა ცენტრები.
ამერიკელი და რეგიონული ოფიციალური პირები შეშფოთებულნი არიან იმით, რომ ჩინეთი შეიძლება ციფრული ინფრასტრუქტურის გათიშვის საფრთხეს იყენებდეს რეგიონული კონფლიქტების დროს. ეს სცენარი შესაძლებელია როგორც მონაცემთა ცენტრების, ისე ტელეკომუნიკაციების გათიშვით, რაც ციფრულ ინფრასტრუქტურაზე პირდაპირი ზემოქმედების საშუალებას იძლევა.
მომავლის პერსპექტივა და ორმხრივი სტრატეგიები
მიუხედავად ამერიკის შეშფოთებისა, აზიის ბევრი ქვეყანა ჯერ კიდევ ინარჩუნებს ორმხრივ სტრატეგიას და არ ირჩევს მკვეთრად გამოკვეთილ პოზიციას. ისინი აცნობიერებენ, რომ ჩინური ტექნოლოგია რისკების შემცველია, თუმცა ამავე დროს ამერიკაც ჩართულია თვალთვალში. ამიტომაც, ბევრი ქვეყანა ცდილობს ბალანსი შეინარჩუნოს ორი დიდი ძალის გავლენას შორის, რათა არ დაკარგოს ციფრული განვითარების შესაძლებლობა და არ შეუშალოს ხელი ეკონომიკურ პროგრესს.
ამ მიდგომას შესაძლოა სერიოზული რისკები მოჰყვეს, განსაკუთრებით სუსტ ქვეყნებში, რომელთაც არ აქვთ სათანადო კიბერუსაფრთხოების დაცვის სისტემები. მაგალითად, ფილიპინებში, სადაც ერთი დიდი ტელეკომუნიკაციური ქსელი მთლიანად Huawei-ს 5G ტექნოლოგიაზეა აგებული, კიბერდაცვა სუსტი და არასაკმარისია. ჩინეთთან დაკავშირებულმა ჰაკერებმა უკვე მოახერხეს რამდენიმე აზიური მთავრობის მონაცემების გატეხვა, რაც კიდევ ერთხელ აჩვენებს რეგიონის ციფრული უსაფრთხოების სირთულეებს.
დისკუსიის კითხვები
- როგორი გავლენა აქვს ჩინეთის “ციფრული აბრეშუმის გზასა” და ამერიკის ციფრულ სავაჭრო პოლიტიკას აზიის ციფრული ინფრასტრუქტურის განვითარებაზე?
- რა პოტენციური რისკებია, თუ აზიის ქვეყნები გააგრძელებენ ორმხრივი სტრატეგიის დაცვას ჩინურ და ამერიკული ციფრულ ინფრასტრუქტურას შორის?
- როგორ შეუძლიათ მცირე ქვეყნებს გააძლიერონ კიბერუსაფრთხოება და დაიცვან საკუთარი თავი უცხოური კონტროლირებადი ციფრული ინფრასტრუქტურისგან?
წყარო: The Economist–ის მასალაზე
