დიდი ტექნოლოგიური კომპანიები, როგორებიცაა Google და Microsoft, ბირთვული ენერგიის გამოყენების მიმართულებით ინვესტიციებს ზრდიან, რათა გაზარდონ ენერგეტიკული ეფექტურობა. ეს ქეისი მიმოიხილავს, როგორ ხდება ბირთვული ენერგიის აღორძინება ტექნოლოგიურ სექტორში და რა როლს თამაშობენ ეს კომპანიები.
შესავალი
1979 წლის 9 აპრილს Time ჟურნალის სათაურით “ბირთვული კოშმარი” ამოუფრიალდა. პენსილვანიის Three Mile Island-ზე ბირთვულ სადგურში მომხდარი ავარიის შემდეგ, გუბერნატორმა უბიძგა ადგილობრივ მოსახლეობას, დაეტოვებინათ ტერიტორია რადიოაქტიური გაზის გაჟონვის გამო. თუმცა, შემთხვევას არ გამოუწვევია არანაირი დაზიანება ან სიცოცხლის დაკარგვა, ხოლო მეორე, პრობლემებისგან თავისუფალი რეაქტორი 2019 წლამდე უსაფრთხოდ მუშაობდა.
ახლა, Three Mile Island ბრუნდება “სიცოცხლეში“. 2024 წლის 20 სექტემბერს Microsoft-მა და Constellation Energy-მ ხელი მოაწერეს შეთანხმებას, რომელიც მიზნად ისახავს ბირთვული სადგურის აღდგენას. Constellation Energy დაახლოებით $1.6 მილიარდს დახარჯავს, რათა 2028 წლისთვის სადგური ფუნქციონირებად აქციოს, ხოლო Microsoft-ი მომდევნო 20 წლის განმავლობაში შეიძენს მისგან კარბონის გარეშე ენერგიას.
ბირთვული ენერგიის რენესანსი
ბირთვული ენერგიის წილი მსოფლიო ენერგიის წარმოებაში 1990-2000-იან წლებში მკვეთრად შემცირდა, მაგრამ ბოლო წლებში ისევ იზრდება. მსოფლიოში მიმდინარეობს 60-ზე მეტი ახალი ბირთვული რეაქტორის მშენებლობა, რაც ძირითადად ჩინეთსა და რუსეთში ხორციელდება. ევროპაში ბირთვული ენერგიის მიმართ ინტერესი იზრდება; 2024 წლის ივლისში ჩეხეთმა დაასრულა $17 მილიარდიანი ბირთვული პროექტის დაგეგმვა.
ბოლო წლებში ბირთვული ენერგიის განვითარებისადმი ინტერესი დიდად გაიზარდა ტექნოლოგიური გიგანტების, როგორიცაა Microsoft, Amazon და Google, მოთხოვნის გამო. ამ კომპანიებმა დაიწყეს სუფთა ენერგიის ძიება ხელოვნური ინტელექტის (AI) მონაცემთა ცენტრების მხარდასაჭერად, რაც დიდ ენერგიას მოითხოვს. Microsoft-ის პრეზიდენტი ბრედ სმიტი აღნიშნავს, რომ 2030 წლისთვის კომპანია ხუთ–ექვსჯერ მეტ ელექტროენერგიას მოიხმარს, ვიდრე ელოდა 2020 წელს.
ბირთვული ენერგია და მონაცემთა ცენტრები
ბირთვული ენერგია იდეალურად მიესადაგება მონაცემთა ცენტრების საჭიროებებს, რადგან იგი უწყვეტად უზრუნველყოფს სუფთა ენერგიას. დევიდ ვიქტორი, კალიფორნიის უნივერსიტეტის პროფესორი, აღნიშნავს, რომ ბირთვული სადგურები დიდი სიმძლავრისაა და უფრო მარტივად შეუძლიათ ერთი გიგავატის ენერგიის წარმოება, რაც ხელოვნური ინტელექტის მონაცემთა ცენტრებს სჭირდებათ, ვიდრე მილიონობით მზის პანელით.
მიუხედავად ამისა, აშშ–ში, ევროპასა და იაპონიაში მცირე რაოდენობის დაშლილი ბირთვული სადგურებია, რაც ტექნოლოგიური გიგანტებისთვის მათი აღდგენის შესაძლებლობას ზღუდავს. შესაბამისად, ახალი სადგურების მშენებლობა აუცილებელია. თუმცა, ეს პროექტები მოითხოვს დიდ კაპიტალს და მგრძნობიარეა სარგებლის დონის ცვლილებებისა და ხანგრძლივი დაგვიანების მიმართ.
SMR-ების (მცირე მოდულური რეაქტორების) როლი
ტექნოლოგიური გიგანტები ასევე დაინტერესდნენ მცირე მოდულური რეაქტორებით (SMRs). ამჟამად მსოფლიოში მხოლოდ ორი SMR ფუნქციონირებს ჩინეთსა და რუსეთში, მაგრამ დასავლეთის მწარმოებლები, როგორიცაა GE Vernova და Rolls Royce, აქტიურად მუშაობენ ახალი მოდელების განვითარებაზე. ბილ გეიტსის მიერ დაფინანსებული TerraPower-მა უკვე დაიწყო პირველი SMR-ის მშენებლობა ვაიომინგში, ხოლო Oklo გეგმავს რამდენიმე მცირე ბირთვული სადგურის დაყენებას 2030 წლამდე.
გამოწვევები და მხარდამჭერი პოლიტიკა
მიუხედავად SMR-ების მიმართ არსებული დიდი ინტერესისა, მათი მასშტაბური ტექნოლოგია ჯერ არ არის დამტკიცებული. დიდ სირთულეს წარმოადგენს ტრადიციული ბირთვული სადგურების მშენებლობა, რაც დაკავშირებულია მაღალი ხარჯებით და გაჭიანურებულ პროცესებთან. ინდუსტრიის ზრდის დასახმარებლად საჭიროა მთავრობის მხრიდან მხარდაჭერა, როგორიცაა ხარჯების დაზღვევა და ლიცენზირების პროცესების გამარტივება.
დასკვნა
ხელოვნური ინტელექტის ბუმმა და ბირთვული ენერგიის მიმართ მზარდმა მოთხოვნილებამ გამოიწვია ბირთვული ენერგიის რენესანსი. მიუხედავად არსებული სირთულეებისა, თუ ტექნოლოგიური ინოვაციები, ფინანსური მხარდაჭერა და მხარდამჭერი პოლიტიკა ერთმანეთს შეხვდება, ბირთვული ენერგია კვლავ შესაძლოა გახდეს სუფთა ენერგიის მნიშვნელოვანი წყარო მსოფლიოში.
წყარო: economist
