ჩინეთი უფრო და უფრო იკიდებს ფეხს ლათინურ ამერიკაში. რა შესაძლებლობებს ქმნი ეს ეკონომიკური თანამშრომლობა და ამავდროულად რა რისკებს წარმოშობს?

ჩინეთის მზარდი გავლენა ლათინურ ამერიკაში: შესაძლებლობები და რისკები

შესავალი

ბოლო ორი ათწლეულის განმავლობაში ჩინეთის გავლენა ლათინურ ამერიკაში მნიშვნელოვნად გაიზარდა, რაც ცვლილებებს იწვევს რეგიონის ეკონომიკურ და გეოპოლიტიკურ ლანდშაფტში. ეს პროცესი ლათინური ამერიკის ქვეყნებისათვის შეიცავს როგორც შესაძლებლობებს, ასევე რისკებს, რადგან ისინი არეგულირებენ მთავარ გლობალურ ძალებთან ურთიერთობებს. ეს ქეისი განიხილავს ჩინეთის მზარდ გავლენას ლათინურ ამერიკაში, მის შედეგებსა და რეგიონული და გლობალური აქტორების რეაქციებს, The Economist-ის 2024 წლის ივლისის სტატიის საფუძველზე.

ჩინეთის ეკონომიკური გავლენა

ვაჭრობის ზრდა

ჩინეთის ვაჭრობა ლათინურ ამერიკასთან მნიშვნელოვნად გაიზარდა 2002 წლის 18 მილიარდიდან დოლარიდან 2022 წლის 450 მილიარდამდე. ჩინეთი გახდა უმსხვილესი სავაჭრო პარტნიორი მრავალი სამხრეთ ამერიკული ქვეყნისთვის, მათ შორის ბრაზილიისთვის, ჩილესა და პერუსთვის, თუმცა აშშ კვლავ რჩება რეგიონის უმსხვილეს სავაჭრო პარტნიორად. ვაჭრობის სწრაფი ზრდა ხაზს უსვამს ჩინეთსა და ლათინურ ამერიკას შორის ეკონომიკური კავშირების გაღრმავებას.

ინვესტიციები ინფრასტრუქტურაში

ჩინური კომპანიები აქტიურად დებენ ინვესტიციებს ლათინურ ამერიკაში ინფრასტრუქტურულ პროექტებში. ამის თვალსაჩინო მაგალითია პერუში Chancay-ის ახალი პორტის მშენებლობა, რომელიც ჩინეთის სახელმწიფო კომპანია Cosco-ს მიერ ხორციელდება. პროექტი წარმოადგენს 1.3 მლრდ დოლარიან ინვესტიციას და ჩინეთის სტრატეგიული ეკონომიკური ურთიერთობების მაგალითია რეგიონში. პორტის გახსნა დაგეგმილია 2024 წლის ნოემბერში, პრეზიდენტ სი ძინპინის მონაწილეობით.

დიპლომატიური ჩართულობა

გაიზარდა ჩინეთის დიპლომატიური საქმიანობა ლათინურ ამერიკაში. ჩინეთის ელჩები რეგიონში კარგად იცნობენ ადგილობრივ ენებსა და კულტურებს, რაც აძლიერებს ჩინეთის „რბილ ძალას“. ამის საპირისპიროდ, აშშ ხშირად აწყდება ვაკანტურ პოსტებს ელჩების პოზიციებზე პოლიტიკური დაბრკოლებების გამო. ჩინეთის აქტიური დიპლომატიური ძალისხმევა, მათ შორის ადგილობრივი ოფიციალური პირებისა და ჟურნალისტებისათვის მოგზაურობების შეთავაზება, ზრდის მის გავლენას რეგიონში.

სტრატეგიული შედეგები

პოლიტიკური რეაქციები და შეშფოთება

ჩინეთის მზარდი გავლენა განგაშს იწვევს აშშ-ში. ისეთი ფიგურები, როგორებიც არიან სენატორი მარკო რუბიო და აშშ-ს სამხრეთ სარდლობის გენერალი ლაურა რიჩარდსონი, გამოთქვამენ შეშფოთებას ჩინეთის მზარდი გავლენის შესახებ, რადგან ამან შეიძლება შეცვალოს გეოპოლიტიკური ბალანსი. თუმცა, ლათინური ამერიკის ლიდერები ხშირად ჩინეთის მონაწილეობას აღიქვამენ, როგორც დასავლეთის ქვეყნებისგან გაჩენილი ვაკუუმის შევსების შესაძლებლობას.

გეოპოლიტიკური ბალანსის შენარჩუნება

ლათინური ამერიკის ბევრი ქვეყანა იყენებს „გეოპოლიტიკური ჰეჯირების“ სტრატეგიას, რათა შეინარჩუნოს ბალანსი ჩინეთსა და აშშ-ს შორის. ეს მიდგომა მათ ორივე ქვეყნის რესურსების გამოყენების საშუალებას აძლევს, ზედმეტი დამოკიდებულების გარეშე. ყოფილი ჩილელი ელჩის, ხორხე ჰაინის, მიერ შემუშავებული “აქტიური მიუკერძოებლობა” ასახავს ამ სტრატეგიას. ის შთაგონებულია ცივი ომის მიუჯერძოებლობის მოძრაობით და მოუწოდებს მოქნილი საგარეო პოლიტიკისაკენ, რომელიც შეესაბამება სხვადასხვა გლობალურ ძალას განსხვავებულ საკითხებზე.

ინფრასტრუქტურული ინვესტიციები და სუვერენიტეტი

ჩინეთის ინვესტიციები, განსაკუთრებით კრიტიკულ ინფრასტრუქტურაში, აჩენს კითხვებს სუვერენიტეტსა და გრძელვადიან სტრატეგიულ შედეგებთან დაკავშირებით. მაგალითად, ჩინეთის სახელმწიფო კომპანიების კონტროლი პერუს დედაქალაქ ლიმას ელექტრომომარაგებაზე შეიძლება გამოყენებულ იქნეს გეოპოლიტიკური ზეწოლის იარაღად. ლათინური ამერიკის ლიდერები ხშირად უგულებელყოფენ ამ რისკებს და აქცენტს აკეთებენ სწრაფ ეკონომიკურ სარგებელზე.

დასავლეთის რეაქციები

აშშ-ისა და ევროპის ინიციატივები

ჩინეთის მზარდი გავლენის საპასუხოდ, აშშ და ევროპა ზრდიან ძალისხმევას ლათინურ ამერიკაში. ევროპის კავშირი პირობას დებს, რომ 2027 წლამდე 45 მილიარდ ევროზე მეტ ინვესტიციას განახორციელებს მწვანე ენერგიაში, დიჯიტალიზაციასა და კრიტიკულ მინერალებში. ასევე, ბაიდენის ადმინისტრაციამ წამოაყენა „ამერიკების პარტნიორობა კეთილდღეობისთვის“ (Americas Partnership for Economic Prosperity), რომელიც მიზნად ისახავს ვაჭრობისა და ინვესტიციების გაძლიერებას რეგიონთან.

გამოწვევები და შეზღუდვები

მიუხედავად ამ ინიციატივებისა, ლათინური ამერიკის დიპლომატები აკრიტიკებენ მათ არსებული პროგრამების “გადაფუთვის” გამო და აცხადებენ, რომ მათ აკლიათ ახალი მნიშვნელოვანი შინაარსი. “ამერიკების” აქტს, რომელიც სთავაზობს სავაჭრო შეღავათებსა და ინფრასტრუქტურულ დაფინანსებას, შეუძლია გააძლიეროს კონკურენცია ჩინეთთან რეგიონში, თუ აშშ-ის კონგრესი დაამტკიცებს მას.

დასკვნა

ჩინეთის მზარდი როლი ლათინურ ამერიკაში წარმოადგენს შესაძლებლობებისა და რისკების კომპლექსურ ნაზავს. მიუხედავად იმისა, რომ ჩინური ინვესტიციები იძლევა საჭირო ინფრასტრუქტურას და განაპირობებს ეკონომიკურ ზრდას, ისინი ასევე აჩენენ კითხვებს პოლიტიკური სუვერენიტეტისა და გრძელვადიანი სტრატეგიული დამოკიდებულებების შესახებ. ლათინური ამერიკის ქვეყნებმა ფრთხილად უნდა მართონ თავიანთი ურთიერთობები ჩინეთთსა და სხვა გლობალურ ძალებთან, რათა მაქსიმალურად გამოიყენონ სარგებელი და მინიმუმამდე დაიყვანონ რისკები.

განსახილველი კითხვები:

1. რა პოტენციური რისკები და სარგებელი არსებობს ლათინური ამერიკის ქვეყნებისათვის ჩინეთთან ეკონომიკური კავშირების გაღრმავების პროცესში?
2. როგორ შეუძლიათ ლათინური ამერიკის ქვეყნებს ბალანსის შენარჩუნება ჩინეთსა და აშშ-სთან ურთიერთობებში, რათა თავიდან აიცილონ ზედმეტი დამოკიდებულება რომელიმე მათგანზე?

წყარო:

• “China’s presence in Latin America has expanded dramatically.” The Economist, July 6, 2024.