ინტერნეტმა მნიშვნელოვნად გააადვილა შეთქმულების თეორიების გავრცელება, რაც ხშირად სერიოზულ შედეგებს იწვევს. ზოგიერთი შეთქმულების თეორია შესაძლოა უმნიშვნელო იყოს, ზოგი კი საკმაოდ ცუდად მოქმედებს საზოგადოებაზე. მკვლევრები თვლიან, რომ ხელოვნურ ინტელექტზე (AI) დამყარებული ჩატბოტები შეთქმულების თეორიებთან ბრძოლაში ახალი და ეფექტიანი იარაღია.

ხელოვნური ინტელექტის (AI) როლი შეთქმულების თეორიების რწმენის შემცირებაში

ინტერნეტმა მნიშვნელოვნად გააადვილა შეთქმულების თეორიების გავრცელება, რაც ხშირად სერიოზულ შედეგებს იწვევს. ზოგიერთი შეთქმულების თეორია შესაძლოა უმნიშვნელო იყოს, ზოგი კი საშიშად მოქმედებს საზოგადოებაზე, იწვევს უთანხმოებას და ზოგჯერ სიკვდილის შემთხვევებსაც კი.

ახლა მკვლევრები თვლიან, რომ ხელოვნურ ინტელექტზე (AI) დამყარებული ჩატბოტები შეთქმულების თეორიებთან ბრძოლაში ახალი და ეფექტიანი იარაღია. MIT Sloan-ისა და კორნელის უნივერსიტეტის კვლევის თანახმად, საუბარი ხელოვნურ ინტელექტთან შეთქმულების თეორიების შესახებ ამტკიცებს, რომ მომხმარებელთა რწმენა ამ თეორიებისადმი საშუალოდ 20%-ით მცირდება. საინტერესოა, რომ ცვლილება იმ მონაწილეებშიც კი შეამჩნიეს, რომელთაც ეს თეორიები იდენტობის ნაწილად მიაჩნდათ. კვლევა გამოქვეყნდა Science-ის ჟურნალში.

შესაძლებლობები შეთქმულების თეორიების წინააღმდეგ ბრძოლაში

კვლევის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი შედეგი ის არის, რომ ხელოვნური ინტელექტის ჩატბოტების დახმარებით შეიძლება შეთქმულების თეორიების რწმენის შემცირება. კვლევის ერთ-ერთი ავტორი, ჯერი ჟანგი, აცხადებს, რომ ხელოვნურ ინტელექტს შეუძლია შეამციროს ეს პრობლემა, თუ  სრულად არ გადაჭრის, და ამით გააუმჯობესოს საზოგადოების მდგომარეობა.

ხელოვნური ინტელექტის ჩატბოტების უნარი, მორგებულად და საფუძვლიანად წარადგინონ ფაქტები სხვადასხვა თემაზე, ეხმარება მათ, რომ გააუმჯობესონ სანდოობის ხარისხი მომხმარებელში და თანდათანობით შეამცირონ შეთქმულების თეორიების რწმენა.

ექსპერიმენტის შედეგები

კვლევაში 2190 ადამიანი მონაწილეობდა, რომლებიც ჩაერთნენ AI GPT-4 Turbo ჩატბოტთან საუბრში. თითოეულმა მონაწილემ დეტალურად განიხილა შეთქმულების თეორია, რომლისაც სწამდა, და გაამყარა ეს რწმენა მტკიცებულებებით. ჩატბოტი შესაბამისი პასუხებით პასუხობდა მათ, რათა მაქსიმალურად დამაჯერებელი ყოფილიყო. თითოეული საუბრის შემდეგ მონაწილეები აფასებდნენ თავიანთ რწმენას შეთქმულების თეორიისადმი. განხილვების სამმა ტალღამ აჩვენა, რომ მონაწილეთა რწმენა შეთქმულების თეორიებისადმი შემცირდა.

კვლევის ავტორები ხაზგასმით აღნიშნავენ, რომ მიუხედავად იმისა, რომ რეალურ სამყაროში ეს ეფექტი შესაძლოა უფრო ნაკლები იყოს, შეთქმულების თეორიების რწმენის თუნდაც 10%-იანი შემცირება  მნიშვნელოვანი შედეგია.

ხელოვნური ინტელექტის სანდოობა და ზუსტი ფაქტები

კვლევის პროცესში გამოყენებული იყო ფაქტების შემოწმება, რათა თავიდან აეცილებინათ AI-ის მიერ ინფორმაციის არასწორი წარმოდგენა (როგორც ეს “ჰალუცინაციის” სახელით არის ცნობილი). პროფესიონალი ფაქტების შემმოწმებლის მიერ შემოწმებული 128 მტკიცებიდან 99.2% ზუსტი იყო, ხოლო მხოლოდ 0.8% აღმოჩნდა მცდარი.

ეს კვლევა კიდევ უფრო მეტ სანდოობას ანიჭებს ჩატბოტებს და აჩვენებს, რომ მომავალში შესაძლებელია მათი გამოყენება შეთქმულების ფორუმებში ან სოციალურ მედიაში, რათა უშუალოდ უპასუხონ შეთქმულების თეორიების გავრცელებას და შეცვალონ საზოგადოებრივი აზრი.

საზოგადოებრივი გავლენა

კვლევამ დაამტკიცა, რომ ადამიანები ფაქტობრივ მტკიცებულებებზე მაინც რეაგირებენ, თუნდაც რთული იყოს მათთვის შეთქმულების თეორიების წინააღმდეგ ბრძოლა. AI ჩატბოტების გამოყენებით შეიძლება შემცირდეს შეთქმულების თეორიების მიმართ რწმენა და ხელი შეეწყოს საზოგადოების უკეთ ინფორმირებულობას.

წყარო: Williams, R. (2024). Chatbots can persuade people to stop believing in conspiracy theories. MIT Technology Review.